Chemotherapie of cytostatica

De toediening van cytostatica (celdelingremmende middelen, ook wel chemotherapie genoemd) bij kinderen met een tumor is in de laatste twintig jaar steeds verder toegenomen.

Er zijn verschillende manieren om chemotherapie toe te dienen: inname als tablet, capsule of drank (oraal) en/of injecties in een bloedvat en/of toediening met een infuus en/of toediening in het ruggenmergvocht door een ruggenprik of een Ommayareservoir.

De middelen die momenteel veel gebruikt worden bij de behandeling van hersentumoren bij kinderen zijn onder andere: cisplatin, carboplatin, etoposide, vincristine, cyclophosphamide, thiotepa, melphalan, methotrexaat, temozolomide, ifosfamide, lomustine.

Soms wordt chemotherapie in zeer hoge doseringen gegeven. De medicijnen komen dan ook in hogere doses bij de tumorcellen aan zodat de werking effectiever is. De beenmergonderdrukking is sterker, waardoor de bijwerkingen ook heftiger kunnen zijn. Van tevoren worden beenmergcellen van het kind verzameld om na de hoge dosis kuur te kunnen teruggeven en zo de bloedaanmaak te versnellen. Men noemt dat een autologe stamceltransplantatie. Over deze behandelprocedure is aparte informatie beschikbaar in het ziekenhuis.

Bij een aantal tumoren is chemotherapie een gebruikelijk onderdeel van de behandeling.

Bij medulloblastoom worden cytostatica tijdens en na de bestraling toegepast. Momenteel duurt behandeling van deze hersentumor circa 1 jaar.

Kiemceltumoren reageren meestal goed op cytostatica.

Bij laaggradige gliomen wordt onderhoudstherapie met cytostatica gegeven gedurende 1,5 jaar.

Veel kinderen met een hooggradig glioom (anaplastisch astroctoom of glioblastoma multiforme) gebruiken temozolomide in tabletvorm.

Bij kleine kinderen beneden de drie tot vier jaar wordt vaker chemotherapie toegepast bij hooggradige tumoren (bijvoorbeeld ependymoom, medulloblastoom) omdat bestraling te veel nadelige gevolgen heeft voor de onrijpe hersenen. De bestraling wordt daarom zoveel mogelijk vermeden en / of uitgesteld. De chemotherapie wordt vaak langdurig voortgezet en ook wordt vaker gebruik gemaakt van hoge doses chemotherapie. Daarbij is het nodig om beenmergstamcellen terug te geven na de kuur.

Bijwerkingen van chemotherapie

De chemotherapie bereikt niet alleen de tumorcellen maar verspreidt zich door het hele lichaam. Daardoor wordt niet alleen de groei van de tumorcellen geremd, maar ook gezond weefsel heeft tijdelijk last van deze geremde groei.

Dit heeft onder andere haaruitval tot gevolg. Omdat het slijmvlies van de mond en darmen kwetsbaar is kan een pijnlijke mond en / of diarree otstaan. De aanmaak van nieuwe bloedcellen kan geremd zijn waardoor klachten van bloedarmoede, slechte bloedstolling (blauwe plekken en bloedingen) en verhoogde vatbaarheid voor infecties door een tekort aan witte bloedcellen kan ontstaan. Soms is een bloedtransfusie nodig en bij koorts of andere aanwijzingen voor infectie zijn antibiotica nodig. De antibiotica worden bij lage witte bloedcellen meestal per infuus in het ziekenhuis toegediend.

Tijdens de periode van chemotherapie kuren worden bij een aantal medicijnen de functie van de lever, nieren en / of het gehoor gecontroleerd. Zo nodig wordt de samenstelling van de chemotherapiekuur gewijzigd.